Fase 2: Onderzoek Vier, Bas Jan Ader

Toen ik voor het onderzoek een boek aan het bekijken was met allerlei soorten performances kwam ik dit tegen. Uit het niets bleek dat iemand anders voor mij, zij het met een andere reden, het zelfde had gedaan met een performance.
Hij heeft niet lang geleefd door een heel ongelukkige gebeurtenis  in naam van de kunst, maar heeft ondanks dit toch werk kunnen maken die de emoties doen aanwakkeren.
Nu dacht ik direct: Moet ik dit nog gaan doen? Het is verdorie al een keer gedaan.
Maar een mens kan niet altijd iets nieuws verzinnen en mijn redenen zijn anders.
Daarom gaat het vierde onderzoek over de desbetreffende man:

Bas Jan Ader
Hij werd geboren tegen het einde van de tweede wereldoorlog op 19 april 1924. In zijn werk staat de eigen fysieke en mentale kwetsbaarheid en de vergankelijkheid centraal.

Ader, B.J. (1970) I'm too Sad to Tell You.

Bas Jan Ader is jong gestorven, omdat hij met een kleine zeilboot voor één man van vier meter lang de Atlantische Oceaan over wou steken. Na drie maanden zoek te zijn werd zijn bootje gevonden op de kust bij Ierland, maar Ader is nooit terug gevonden.
Een triest verhaal voor een kunstenaar die ondanks zijn korte leven en geringe beelden toch beroemd is geworden.
Hij was van verschillende scholen afgetrapt en nadat hij zijn plek in Amerika had gevonden begon zijn werk een stijgende lijn aan te nemen.

Hij maakte in zijn korte tijd ongeveer 30 werken die met vallen te maken hadden. Alles wat hij maakte had met een soort falen te maken. Hij gebruikte de zwaarte kracht om zijn ideeën kracht bij te zetten. In in van zijn werken zie je hem, in het begin van het filmpje, op het dak van zijn huis zitten. Let wel, met een stoel.

Ader, B.J. Links: Fall I (1970) . Rechts: Fall II (1970). http://www.basjanader.com/

Na een paar seconden valt hij met stoel en al van het dak. Je voelt de pijn en de zwaartekracht die aan hem trekt. Hij valt met hebben en houden niet al te zachtzinnig van grote hoogte.
 Het lijken op funniest home videos. Waar je mensen af en aan ziet vallen en 'OEEEEHHH!' roept iedere keer als iemand met zijn skies of fiets ergens tegenop knalt. Je voelt de dreun in je botten echoën. De emotie die hier mee opgewekt wordt is die van medelijden, pijn en lijden. Het willen helpen van die man die naar de aarde stort. Een soort oergevoel dat in je opwelt. En de herinneringen van je eigen vallen en falen komen bij je terug. Dit is precies wat ik bij de werken van Ader voel. Je eigen falen.
Vallen en opstaan.
Trail and Error.
Op die manier leren we onszelf kennen en dat gaat ook niet altijd even zachtzinnig. De oplossing worden ons niet altijd op een zilveren dienblad geserveerd. Helaas.
Verdriet gaat gepaard met verbetering.

Het werk dat ik tegenkwam van Ader is een werk dat lijkt op het idee dat ik in mijn hoofd had voor mijn performance. Twee versies bestaan ervan, een kaart die hij opstuurde met zijn huilende gezicht en de tekst: 'I'm too sad to tell you.'. Deze werd verstuurd naar verschillende musea. Ook bestaat er een korte film in waar je zijn emotie ziet komen en gaan. Als eb en vloed. Met water en al.

Ader, B.J. (1971) I'm too Sad to Tell You. http://www.basjanader.com/

Dit werk laat de emotie zien die ik ook ga uiten. Je kunt niet zien wat er aan hem vreet. Je kunt niet weten waar hij aan denkt. Hij lijkt niet te troosten. Tegelijkertijd wordt je een beetje ongemakklijk.
Hoe weet je dat dit echte tranen zijn? Is het niet in scene gezet zoals in de soap series?
Het is iets moeilijks om te beantwoorden, want je ziet het nooit in het openbaar.
Dit is de echte innerlijke mens. Huilen is iets wat heel dicht bij een persoon staat. Iets heel intiems dat je niet met jan en alleman deelt.
Het is heel belangrijk dat mensen dit tijdens mijn performance ook bedenken. Ik wil ze laten nadenken over dit fenomeen. Iets essentieels voor de geest.
Ik heb met deze opnames gezien hoe je het kunt doen. Het is een heel bijzonder gezicht om iemand zo dicht bij te zien huilen en dat het ook nog zo toegankelijk is.
Je kunt dit soort filmpjes van iedereen vinden op youtube. Die mensen die janken aan één stuk door en kramen er hun woorden van verdriet bij uit. De magie van dit werk zit hem in de stilte. Die het nog ongemakkelijker maakt.
Je kunt er je ongenoegen bij gaan schreeuwen en snotter, maar dat helpt niet echt het beeld zelf.
Ik vind dit een goede oplossing. Zo blijft het mysterieus en spannend.
Je weet niks. Je ziet het alleen.