Eindresultaat van Performance

Eindelijk is het zenuwslopende wachten voorbij.
Afgelopen maandag, 1 november 2010, was het zover. Het ging gebeuren.
Het vervelende was dat ik 's ochtends eerst kunstgeschiedenis had waardoor ik mijn zenuwen niet echt onder controle kon krijgen. Dit is echt niks voor mij.
Ik begin te trillen en wordt ontzettend zenuwachtig en nerveus. Klamme, koude handjes etc.
Na de pauze was de les aangebroken. 13:00 begon het. Helaas was ik niet de eerste maar de één na laatste die dag. Dus moest nog langer wachten.

Ik heb echt een hele goede middag gehad, ondanks de zenuwen. De dingen die ik van de anderen van mijn klas heb gezien waren echt super. Er zaten echt hele goede dingen tussen en allemaal even netjes uitgevoerd. Het was echt een hele toffe middag.
Eindelijk was ik aan de beurt.
Ik ging voor de groep staan.
Trillend van de zenuwen deed ik mijn ogen dicht, en het enige waar ik aan dacht was dat het waarschijnlijk niet zou gaan lukken. Dat was het enige wat door mijn hoofd spookte waarop ik nog meer begon te trillen.
Ten slotte besloot ik om toch maar even te hurken. Nog steeds met ogen dicht en denkend aan dat het niet zou gaan lukken. Nou het lukte. De tranen kwamen en ik kon ze niet meer binnen houden. Er spookte van alles door mij heen, van vervelende tot blijde gevoelens. Ik kan me daar niet zo veel meer bij voor stellen.
Maar het is gelukt, ondanks alles.
Iedereen was stil toen ik mijzelf weer rustig kreeg en ging staan.
Dat was het.
Iedereen was nog steeds stil. Ik lachend en huilend te gelijk tegenover hun, nog steeds verbijsterd.
Hun ook blijkbaar. Ze hadden zich er wel op voor bereid, degene die het wisten, maar dit was niet echt van nut geweest.
Geweldig. Ik kreeg volgens mij de reacties uit de mensen die ik wou hebben.
Verbijstering, hulpeloosheid en verdriet bij hun zelf.
GELUKT!
Ik ben normaal niet snel tevreden met iets, maar ben stiekem trots op wat ik toch voor elkaar heb gekregen. Super.
Die avond heb ik ook super geslapen. Was echt op door al die zenuwen van de afgelopen week.

Dank je.
Toch een hele interessante opdracht.

P.S.: ik zal nog even kijken of iemand een filmpje heeft gemaakt. Dan kan ik die hier ook plaatsen. Dat zou top zijn.


P.P.S.: Hier zijn de foto's. Heb ze gekregen van een klasgenoot.

Fase 3: Conclusie en Idee

Na al dit onderzoek.
Onderzoek naar vier verschillende kunstenaars die allemaal een eigen weg zijn ingeslagen qua werk en ideeën. Na het onderzoek van het blad Psyche & Brein. Onderzoek, onderzoek, onderzoek.
Ideeën, ideeën, ideeën, ideeën.
Het einde is daar.
Ik moet zeggen dat ik het moeilijk vond om hieraan te beginnen en een begin te maken met het lezen van die informatie die ik nodig had voor mijn performance.
De performance is al lastig genoeg voor iemand met zoveel zelfvertrouwen als ik. Ik kan wel in de grond wegzakken. Diep. Heel diep. Het liefst tot ik weg ben.
Maar dat is geen optie. Ik zal dit doen en het overwinnen. Weer iets dichterbij het doel van 'zelfontplooiing'.

Wat een verschrikkelijk woord....
Hieronder vind je een compilatie van alle werken die ik heb gebruikt. Werken van Antony Gormley, Louise Bourgeois, Bas Jan Ader en Bruce Nauman.
Die laatste snap ik nog steeds niet.

Voor referenties: zie vorige berichten. Antony Gormley, Louise Bourgeois, Bas Jan Ader, Bruce Nauman.

Maar ik heb er veel van opgestoken en veel werk gezien en kan dit nog een keer weer gebruiken voor een ander doel.
Ik heb veel gehad aan het idee dat het uiteindelijk mijn ding moet zijn en niet dat van een ander. In principe kan ik de ideeën die ik nu tegenkwam gebruiken en opslaan in mijn gedachten, maar ik moet niks. Ik kan doen wat ik graag wil en ik kan maken wat ik wil.
Je moet iets doen waar je je goed bij voelt. Als je er zelf verzekerd van bent dat je het zelf goed vindt. Wordt het voor een ander ook interessant. Je ziet het werk wat in een performance gaat en hoe het allemaal bedacht wordt.
Waarom doen kunstenaars überhaupt performances? Is het echt nodig om dit een keer mee te maken?
Dat waren de vragen die bij mij op kwamen toen ik aan de opdracht begon.
Ik had er echt geen zin in.
Nu eigenlijk niet veel meer, puur omdat ik te zenuwachtig ben denk ik. Sta niet graag in het midden van de aandacht. Maar na dit onderzoek over performances en soortgelijke, ben ik in gaan zien dat er veel emotie in kan zitten en dat het niet onderdoet voor andere kunsten, zoals schilderen en beeldhouwen.

Mijn idee voor mijn performance:
Ik zal in een ruimte zitten, welke ruimte is nog onduidelijk, op de grond of op een stoel. Daar ga ik nog over nadenken en krijg je nog van mij te horen.
Ik laat de mensen die bij de performance komen om mij heen staan in een cirkel. Zo dicht mogelijk bij mij. Hiervoor heb ik ook het idee opgevat om ze om mij heen te laten zitten.
Staan of zitten is ook nog onduidelijk.
Zodra ze zitten wordt het wachten op mij. Ik ga op dat moment proberen om bij mij zelf tranen op te wekken door me op een bepaalde emotie of idee te concentreren. Op dat moment hoop ik dat ik mijn zenuwen onder bedwang kan houden en dat het kan gaan lukken. Ik hoop het echt.
niet te veel hopen, want misschien mislukt het wel.
We zullen zien.
Als het voorbij is dan zal ik laten weten wat er gebeurt is en zal een film ergens op het internet plaatsen zodat het duidelijk is wat ik eigenlijk heb gedaan.

Dank je wel.

Fase 2: Onderzoek Vijf, Bruce Nauman

We zijn bij de laatste gekomen van de rij.
De laatste en de lastigste. Bij deze man en zijn werken weet ik niet wat ik moet denken.
Het duurde dan ook vrij lang voor ik een link kon vinden met mijn performance en zijn werk. Het is een vreemd persoon om te begrijpen. Ik zal het ook wel niet helemaal goed begrijpen. Het is vaag en donker op zijn weg van denken.
Ik zie dat het gaat om emoties, maar verder ben ik op het eerste gezicht niet gekomen.
Hier komt ie dan:

Bruce Nauman
Zoals ik al zei is het een moeilijke man om te begrijpen, zijn werk nog buiten beschouwing gelaten. Hij denkt op een ontzettend vrije manier over zijn werk en leven en daarom is het moeilijk om zijn werk te begrijpen en te bedenken wat hij precies wil bereiken met zijn kunst.
Na wat zoeken in de boeken die ik van de bieb had geleend en internet rond te hebben gezocht heb ik uiteindelijk twee werken gevonden waar ik wel wat mee kan.

Nauman, B.(1968) Pinch Neck. http://www.youtube.com/watch?v=rkfOgavdhak

In deze video zie je alleen zijn nek, een derde van zijn gezicht en een derde van zijn schouders. Hij trekt de huid van zijn gezicht en nek alle kanten op in de  1 minuut en 54 seconden die het filmpje lang is. Het is een film zonder geluid, maar in kleur. Je hoort niks maar je voelt je eigen huid mee rekken. Je emotie weet niet goed welke hij zou moeten gebruiken. 
Weerzinwekkend, afstand, verwarring, nostalgie, lachen. Je zou er van alles bij kunnen voelen. Maar het roept zeker een emotie bij je op.
Een ongedefinieerd gevoel als je naar de vreemde uitsnede van dit beeld zit te kijken.
Hij gaat van zijn mond naar zijn keel en trekt aan de huid alsof hij een klein kind is dat een gekke kop wil trekken.

Of iemand wil laten schrikken door zijn mond en ogen in de vreemdste vormen te bewegen.
In zijn werk rond deze tijd zit een soort gewaarwording van zijn eigen lichaam in. 
Hij is aan het onderzoeken wat hij ermee kan. 
Maar hij wil ook de menselijke conditie en de mens als sociaal wezen onderzoeken. Nou moet ik eerlijk bekennen dat ik die laatste zin uit een boek heb gelezen en dat het bij mij nog niet helemaal overkomt wat die man nou precies wil zeggen met zijn kunst. Maar dat heb ik volgens mij wel vaker.
In het volgende werk zou ik het kunnen herleiden naar die stelling:

Nauman, B. (1992) Anthro/Socio.www.google.nl

Hierboven zie je de installatie in een blauwe tint. De hoofden draaien om hun as, zij het rechtop of ondersteboven. Als je in de ruimte staat hoor je op verschillende hoogtes en met verschillende volumes de man in de film het volgende schreeuwen, zingen, spreken:

“Feed me/Eat me/Anthropology”
“Help me/Hurt me/Sociology”
“Feed me/Help me/Eat me/Hurt me”

De zinnen worden met elkaar afgewisseld. Je wordt knettergek als je een poos in de ruimte staat. De stemmen gaan maar door en door en door. Ook de beelden moeten op een gegeven moment te veel worden. Het laat, voor mij zien, hoe mensen reageren op de consumptie maatschappij en hoe de consumptie maatschappij ons conditioneert. De maatschappij maakt van ons vreemde mensen. Ze willen elkaar helpen, maar doen dat toch niet op dat het een zwakte is.
We maken onszelf gek met ideeën over een ideale maatschappij en hoe wij ons zouden moeten gedragen en laten hierbij onze emoties vallen.
We letten er niet zo op. Het moet allemaal goed gaan, zonder bijkomstigheid van lastige emoties.
Zie je iemand die je leuk vindt? Spring er maar boven op. Maakt niet uit.
Doe je iemand toevallig pijn. Komt wel goed. Het was allemaal niet zo bedoelt.
Mensen laten andere mensen vallen om maar niet te veel emoties te laten zien en niet te veel met elkaar te linken.
Hierdoor worden mensen innerlijk bezeert.
Een zware last en op een gegeven moment knap je. Slecht voor ieder mens.

Fase 2: Onderzoek Vier, Bas Jan Ader

Toen ik voor het onderzoek een boek aan het bekijken was met allerlei soorten performances kwam ik dit tegen. Uit het niets bleek dat iemand anders voor mij, zij het met een andere reden, het zelfde had gedaan met een performance.
Hij heeft niet lang geleefd door een heel ongelukkige gebeurtenis  in naam van de kunst, maar heeft ondanks dit toch werk kunnen maken die de emoties doen aanwakkeren.
Nu dacht ik direct: Moet ik dit nog gaan doen? Het is verdorie al een keer gedaan.
Maar een mens kan niet altijd iets nieuws verzinnen en mijn redenen zijn anders.
Daarom gaat het vierde onderzoek over de desbetreffende man:

Bas Jan Ader
Hij werd geboren tegen het einde van de tweede wereldoorlog op 19 april 1924. In zijn werk staat de eigen fysieke en mentale kwetsbaarheid en de vergankelijkheid centraal.

Ader, B.J. (1970) I'm too Sad to Tell You.

Bas Jan Ader is jong gestorven, omdat hij met een kleine zeilboot voor één man van vier meter lang de Atlantische Oceaan over wou steken. Na drie maanden zoek te zijn werd zijn bootje gevonden op de kust bij Ierland, maar Ader is nooit terug gevonden.
Een triest verhaal voor een kunstenaar die ondanks zijn korte leven en geringe beelden toch beroemd is geworden.
Hij was van verschillende scholen afgetrapt en nadat hij zijn plek in Amerika had gevonden begon zijn werk een stijgende lijn aan te nemen.

Hij maakte in zijn korte tijd ongeveer 30 werken die met vallen te maken hadden. Alles wat hij maakte had met een soort falen te maken. Hij gebruikte de zwaarte kracht om zijn ideeën kracht bij te zetten. In in van zijn werken zie je hem, in het begin van het filmpje, op het dak van zijn huis zitten. Let wel, met een stoel.

Ader, B.J. Links: Fall I (1970) . Rechts: Fall II (1970). http://www.basjanader.com/

Na een paar seconden valt hij met stoel en al van het dak. Je voelt de pijn en de zwaartekracht die aan hem trekt. Hij valt met hebben en houden niet al te zachtzinnig van grote hoogte.
 Het lijken op funniest home videos. Waar je mensen af en aan ziet vallen en 'OEEEEHHH!' roept iedere keer als iemand met zijn skies of fiets ergens tegenop knalt. Je voelt de dreun in je botten echoën. De emotie die hier mee opgewekt wordt is die van medelijden, pijn en lijden. Het willen helpen van die man die naar de aarde stort. Een soort oergevoel dat in je opwelt. En de herinneringen van je eigen vallen en falen komen bij je terug. Dit is precies wat ik bij de werken van Ader voel. Je eigen falen.
Vallen en opstaan.
Trail and Error.
Op die manier leren we onszelf kennen en dat gaat ook niet altijd even zachtzinnig. De oplossing worden ons niet altijd op een zilveren dienblad geserveerd. Helaas.
Verdriet gaat gepaard met verbetering.

Het werk dat ik tegenkwam van Ader is een werk dat lijkt op het idee dat ik in mijn hoofd had voor mijn performance. Twee versies bestaan ervan, een kaart die hij opstuurde met zijn huilende gezicht en de tekst: 'I'm too sad to tell you.'. Deze werd verstuurd naar verschillende musea. Ook bestaat er een korte film in waar je zijn emotie ziet komen en gaan. Als eb en vloed. Met water en al.

Ader, B.J. (1971) I'm too Sad to Tell You. http://www.basjanader.com/

Dit werk laat de emotie zien die ik ook ga uiten. Je kunt niet zien wat er aan hem vreet. Je kunt niet weten waar hij aan denkt. Hij lijkt niet te troosten. Tegelijkertijd wordt je een beetje ongemakklijk.
Hoe weet je dat dit echte tranen zijn? Is het niet in scene gezet zoals in de soap series?
Het is iets moeilijks om te beantwoorden, want je ziet het nooit in het openbaar.
Dit is de echte innerlijke mens. Huilen is iets wat heel dicht bij een persoon staat. Iets heel intiems dat je niet met jan en alleman deelt.
Het is heel belangrijk dat mensen dit tijdens mijn performance ook bedenken. Ik wil ze laten nadenken over dit fenomeen. Iets essentieels voor de geest.
Ik heb met deze opnames gezien hoe je het kunt doen. Het is een heel bijzonder gezicht om iemand zo dicht bij te zien huilen en dat het ook nog zo toegankelijk is.
Je kunt dit soort filmpjes van iedereen vinden op youtube. Die mensen die janken aan één stuk door en kramen er hun woorden van verdriet bij uit. De magie van dit werk zit hem in de stilte. Die het nog ongemakkelijker maakt.
Je kunt er je ongenoegen bij gaan schreeuwen en snotter, maar dat helpt niet echt het beeld zelf.
Ik vind dit een goede oplossing. Zo blijft het mysterieus en spannend.
Je weet niks. Je ziet het alleen.

Fase 2: Onderzoek Drie, Louise Bourgeois

Tijdens de besprekingen met de docent heb ik wel ideeen gehad maar nooit kunstenaars gevonden die ik kon gebruiken voor mijn onderzoek. Ik vond het een moeilijk onderwerp en vond het dan ook lastig om er kunstenaars bij de vinden. Na die vraag afgevuurd te hebben op mijn leraar had hij mij een lijstje gegeven met wat kunstenaars die ik nog wel eens zou kunnen gebruiken.
Bruce Nauman, Louise Bourgeouis.
en nog één, maar die kan ik zo snel niet vinden.
Na een klein beetje gezocht te hebben naar vergelijkbare mensen ben ik op nog twee namen gekomen:
Bas Jan Ader, Antony Gormley.
Die laatste heb ik in het vorige bericht al behandeld. Ik zal iedere kunstenaar kort behandelen en mijn visie er op geven. Ook zal ik mijn ideeën wederom uitleggen aan de hand van wat ik van dit onderzoek heb opgestoken. Maar nu eerst:

Louise Bourgeois
Ze was een druk bezette vrouw en constant was ze bezig met haar kunst en het schrijven van dagboeken, logboeken en losse schriften. Ze is geboren in Parijs op 25 december in 1911. Helaas is ze dit jaar, 31 mei 2010, op 98 jarige leeftijd. Uitzonderlijk oud en tot op de dag van haar dood bezig geweest met het produceren van kunst.
Dit feit was het even waard om te vermelden.  

Dit schreef Cotter (2010) op http://artsbeat.blogs.nytimes.com na het overlijden van Bourgeois: 'Ms. Bourgeois’s sculptures in wood, steel, stone and cast rubber, often organic in form and sexually explicit, emotionally aggressive yet witty, covered many stylistic bases. But from first to last they shared a set of repeated themes, centered on the human body and its need for nurture and protection in a frightening world.'

Ik las dit stukje van een blog van Cotter en vond het heel goed wat hij zei over Bourgeois. Niet alleen omdat het een ophemelend stukje is voor haar, maar ook het feit dat hij dingen op noemt die ik heel goed vind passen bij mijn performance. Vooral de laatste zin. Haar werk is gecentreerd om het menselijk lichaam en laat zien dat het lichaam liefde, verzorging en bescherming nodig heeft in een angst aan jagende wereld.
Het feit dat het menselijk lichaam fragiel en uiterst hulpeloos is, vindt ik kloppen. Het lichaam is ontzettend kwetsbaar en daar moet goed mee omgesprongen worden. Ik heb het niet alleen over de materie maar ook de geest. Hij heeft liefde en aandacht nodig om tot volledig mens te groeien.
Er zijn momenten waarop dit minder is en daar voelen we ons minder bij.
De geest voelt zich achtergelaten en krijgt een minderwaardigheidsgevoel. Balans.
Tranen kunnen voortvloeien uit een verstoorde balans.
Zowel je eigen lichaam als dat van de ander moet in overeenkomst met elkaar zijn.
Dit zie ik veel terug in het werk van Bourgeois. De balans is fragiel of weg. Dat kleine beetje omkiepen naar één kant geeft haar werk een soort absurdisme mee. Je kunt het niet plaatsten, maar je voelt dat er emotioneel iets niet helemaal lekker gaat.

'Arch of Hysteria' (1992, links. 1993, rechts) Louise Bourgeois

In het werk 'Arch of Hysteria' uit 1992  zie je een figuur, in pijn vertrekkend, zijn rug hollen. Hij ligt op een bed in een kleine ruimte gemaakt van platen. De figuur kan natuurlijk pijn lijden. Maar ook lichamelijk genot ervaren. Deze contradictie in het werk geeft een emotionele beladenheid aan het beeld. Het doet je afvragen of genot en pijn wel zo ver van elkaar af liggen. Als je nagaat dat vaak veel emotie dicht bij elkaar liggen, zeg lachen en huilen, zou je het sculptuur kunnen terugtrekken op de emoties. In 'Arch of Hysteria' uit 1993, is de pose nog iets extremer doorgevoerd. Het lichaam hangt aan een draadje vanaf de navel en ledematen hangen half gespannen in een cirkel. Dit lijkt op een cirkel van hoekige ledematen en uitstekende botten. Hier vindt ik de emotie iets minder goed. Het hangt en lijkt zich los te maken van zijn omgeving. Wat het andere beeld wel doet, maar toch gebeurt er iets met je als je naar dit rare tafereel kijkt.
De mens hangt er, bijna hulpeloos en vertrokken mij. Zijn spieren trekken zich samen van de spanning die er in zijn lichaam en geest bevind. Maar toch lijkt hij erin te berusten.
Je hoeft niet te helpen. Het komt wel goed.

Louise Bourgeois (1997) zegt over haar sculptuur, Arch of Hysteria, in een intervieuw mer Gorovoy en Asbaghi in  het volgende:
' Here is the arch of hysteria, pleasure and pain are merged in a state of happiness. Her arch - the mounting of sexual tension and the release of tension - is sexual... Nowhere is it written that a person in these states is suffering. She functions in a self-made cell where the rules of happiness and stress are unknown to us.'

'Cell I (1991).  Cell VII (1998). Louise Bourgeois.

'Cell I', de linker foto. Een bed met teksten op de lakens. 'Art is the Quarantee of sanity', ' Pain is the ransom of formalism'. Bourgeois schreef heel veel. haar gedachtes en ideeen schreef ze in haar dagboeken. Ze schreef briefen aan familie en vrienden. Ze schreef op losse papiertjes tijdens haar werk en op haar tekeningen. Taal was heel veel voor haar. Wat blijkt uit dit emotionele werk. Ik heb ergens gelezen dat haar familie niet één van de leukste was om in terecht te komen. Geweld, geen liefde, of juist liefde over de randen van beschaafd. Dit heeft haar kunst gevormd. De relatie in haar gezin en met haar familie was niet goed. Ze waren fragiel en niet goed onderlegd. Dit laat ze zien in haar werk. Hoe mensen elkaar kunnen kwetsen en hoe ze elkaar kunnen troosten. Hoe fragiel mensen zijn en hoe hun emoties uit kunnen blijven of een hoogte punt kunnen bereiken. Heel spannend en gewelddadig bijna.

Ze zij in een intervieuw (1991) het volgende over haar installaties die als een ruimte fungeren:  'The Cells represent different types of pain: the physical, the emotional, the psychological; the mental and the intellectual. But the question is, when does emotion become physical? It's a circle going round and round ... Each Cell deals with the pleasure of the voyeur, the thrill of looking and being looked at. The Cells either attract or repel each other. There is this urge to intergrate, merge or disintegrate.'

 A Banquet/A Fashion Show of Body Parts. (1978), Louise Bourgeois. (foto: Peter Moore)

Vooral haar tekst en uitleg die ze gaf bij de performance 'A Banquet/A Fashion schow of Body Parts' in 1978 vindt ik interessant en viel mij dan ook op toen ik over deze performance las.

 Over de performance vertelt ze in een boek over haar werk (2007): 'We have to stop running and take our place in the circle and face ourselves in front of each other. That is to say, to face how limited and uninteresting we are. Every one of us has to do this in front of everybody else. At that point we have grown , nothing can let us escape. We have to come to terms with ourselves. How limited we are, how short our life is.'

Deze tekst vertelt, in mijn ogen, wat emotie met ons en onze medemens doet. We schamen ons als we vreemde emoties op straat uiten. We kijken om elkaar heen en houden geen rekening met onszelf en anderen. We moeten weer terug op aarde komen en ons beseffen wat we aan het doen zijn. Hoe weinig we eigenlijk maar kunnen en hoe weinig we maar op ons lichaam kunnen vertrouwen. We zouden meer naar onszelf moeten kijken om onze emotie te kunnen begrijpen en onze medemens te kunnen begrijpen.

Ik heb via het het werk van Bourgeois kunnen begrijpen hoe fragiel mensen en hun emotie zijn. Wat een emotie teweeg kan brengen in het leven van een mens. Wat een gebeurtenis kan doen met het denken van ons en hoe onze emoties hierin meegaan en het eigenlijk kunnen verergeren.
Wat heeft huilen voor een uitwerking op de mensen en als iemand een persoon ziet huilen wat gaat er dan in haar of hem om?
Zou het negeren ervan het alleen maar erger maken en in dat geval de zorgzaamheid en liefde die onthouden wordt nog meer verlangt worden?
Ik denk het wel. Liefde is nodig voor het troosten van de troosteloze en het helpen voor degene die hulp nodig heeft. Medeleven en reflectie.



Bronnen:
Cooke, L./Francis, M. (1991) Carnegie International 21. Carnegie Museum of Art. 
Cotter, H. (2010). Louise Bourgeois, Artist and Sculptor, is dead.  Verkregen op 27 oktober 2010, http://artsbeat.blogs.nytimes.com/2010/05/31/louise-bourgeois-artist-and-sculptor-is-dead/
Gorovoy, J./Asbaghi, P.T. (1997) Louise Bourgeois: Bleu Days and Pink Days. Milaan: Fondazione Prada.
Morris, F. (2007) Louise Bourgeois. Millbank, London: Tate Publishing.

Fase 2: Onderzoek Twee, Antony Gormley

Zoals ik al in mijn vorige bericht zei heb ik boeken geconfisqueerd uit de bieb van de academie voor mijn onderzoek naar verschillende kunstenaars die iets met het thema te maken konden hebben.
Mensen die ook opzoek zijn naar emotie en dat willen overbrengen of door een bepaalde emotie op te wekken.
Nu hoor ik je gewoon denken: " Maar dat doet toch iedere kunstenaar?"
Ja, maar er zijn er wat tussen die ik kan linken met mijn idee voor performance. Het aanraken van de emotie van een ander en hierbij die emotie opwekken die ik ook voel of wil dat jullie voelen.
Ik wil je tot nadenken zetten over het belang van intimiteit en of het echt zo verschrikkelijk is om eens goed uit te huilen. Ook al is het openbaar.

Goed, ik zal niet verder afdwalen.
Huilen, tranen en gesnotter.
Ik denk ook direct aan eenzaamheid en diep zittend verdriet. (ik moet toch toegeven dat daar toch de meeste tranen zitten)
Ik merk dat ik in mijn gedachtes mij zelf ontzettend goed naar beneden kan halen en dat hierdoor mijn zelfverzekerdheid met tien punten omlaag valt. Als het er überhaupt al tien waren. Ik doe een onderzoek naar kunstenaars die, volgens mij mening, ook over eenzaamheid, zelfverzekerdheid en verdriet gaan. Maar ook de sociale kwestie van dit geheel namelijk, respect voor een ander en zijn gevoel en emotie. Ik zal beginnen met:



Antony Gormley
Een man die veel met zijn eigen lichaam heeft gewerkt en de ruimte die de mens in neemt en de mens op zijn emotioneelst laat zien. In zijn eenzaamheid wentelend. Ik wil het vooral hebben over zijn werk 'Field' (1989 - 2003) hebben.

Gormley, A. (1989 - 2003). FIELD, www.antonygormley.com.

Dit werk is in een vroege periode van zijn kunstenaars zijn gemaakt. Het werk bestaat uit verschillende onderdelen. De kleine baksteen kleurige mannetjes zijn door verschillende groepen mensen gemaakt. Er zijn dus ook verschillende grote groepen mannetjes. Ieder bij een groep, een groep die bestaat uit allemaal sculptuurtjes die op één en de zelfde plek op de wereld is gemaakt. Zo zijn er volgens mij 5 verschillende groepen. De beeldjes zijn vervaardigd uit de klei die er op die plek te vinden was en is geboetseerd door de lokale mensen, zij het hele dorp groepen of gezinnen.
Zo hebben verschillende mensen meegewerkt aan het project van Gormley. De grote zeeën van beeldjes bestaan uit gemiddeld 35.000 poppetjes die in een ruimte van een gebouw zijn uitgestald als één groot oppervlakte. Schouder aan schouder. Strak tegen elkaar aan.
Er is een eigenschap aan deze figuurtjes die eruit springt. Ze kijken je heel doordringend aan. Met zijn vijfendertigduizenden te gelijk.
Dit is vreemd, verontrustend en fascinerend. Ze houden je aandacht vast.
Ik vind ze er bijna troosteloos bij staan. Alsof ze gered willen worden. Met al die hoofdjes en holle oogjes jouw kant uit staren.

Het werk is groot. Te groot om met het blote oog te kunnen bevatten. Het eindigt aan het einde van de ruimte, maar het kan maar zo zijn dat het nog verder achter de wand gaat.
Ik wil het effect hebben op mensen, die het sculptuur ook heeft.
Het laten stilstaan van tijd en het feit dat je er eigenlijk alleen maar naar kan blijven kijken. Het blijft wel buiten bereik. Je weet niet precies wat er aan de hand is.
Waarom huilt ze zo? Wat zouden haar gedachtes haar hebben gezegd? Waar denkt ze aan?
Zou ik haar kunnen troosten of moet ik erbuiten blijven?
Vragen die op komen als je iemand uit het niets ziet huilen. Ik ga in de ruimte zitten en laat mijn tranen gaan. Met welke emotie dan ook. Mensen erom heen kunnen zich ongemakkelijk gaan voelen. Het gevoel hebben dat ze niks kunnen bereiken als ze mij zouden troosten. Kunnen ze eigenlijk wel ergens naartoe vluchten om dit maar niet te zien? Nee, ik wil ze met de neus op die emotie drukken.
Net als de kleine mannetjes.
Je kunt er niet omheen, doorheen of bij gaan staan. Ze staan te dicht bij elkaar. Ook al kijken ze verdrietig. Je kunt ze niet helpen en je bent volkomen machteloos tegenover de emoties die ze teweegbrengen.

Wat ik in het algemeen zie in zijn werk zijn de verlaten mensfiguren die alleen en naakt in de ruimte zijn geplaatst. En dan zijn ze ook nog eens van metaal. Afstandelijke en koud materiaal.

Gormley, A. (1983 - 1988) Early single lead bodycase works. (2003 - 2004) Blockworks . www.antonygormley.com.

In het bovenstaande voorbeeld zijn drie sculpturen die ik door hun houding en plaatsing uit alle beelden heb gekozen. Gormley maakt over het algemeen intrigerende beelden, daar niet van. Maar deze trekken mij, met het onderwerp in mijn achterhoofd, nog meer.
De beelden in een houding van zelfverwijt, eenzaamheid en verlaten trekt mij naar een emotie van tranen toe.
De houding die we aannemen tegenover andere mensen is ontzettend van belang. Hoe wij ons opstellen tegenover de wereld laten zien hoe we ons voelen. Het weerspiegeld onze emotie.
Hij laat het nog meer tot uitdrukking komen door het koude van het metaal te gebruiken.
De mens gaat zich heel anders tot een ruimte verhouden als je goed kijkt naar de houding en de ruimte die er om zich heen bevindt.
Vooral in deze werken kun je goed zien dat een ruimte heel belangrijk is voor de emotie die het uit moet drukken.

Ik kan dit denken terug trekken op mijn eigen performance.
Mijn omgeving is van belang voor het geheel. Kies ik mijn ruimte niet goed uit, kan het effect verloren gaan. En dus de emoties die ik wil opwekken en wil laten zien.
Wij hebben één groot oud ziekenhuis als academie. Het is oud en heel veel wit is aanwezig. De ruimte die ik wil gaan gebruiken is een modeltekenlokaal, dat is één van de grootste lokalen in de school. Helaas bevinden zich in deze ruimte veel pilaren en dus veel ruis in de ruimte zelf. Wat wel een optie is om van die pilaren gebruik te maken en daar bij gaan zitten, staan, liggen.  Ook hebben we kleinere lokalen die, aangezien het één ruimte is, minder ruis en verstoring van het verhaal zorgen. Dit zijn helaas wel kleine lokalen en de beschikbaarheid is twijfelachtig.
Ik zal bij de receptie moeten gaan informeren of er een lokaal vrij is op maandag 1 november.
Ben heel benieuwd. Hier gaat het vanaf hangen.
Bedenk me net dat maandag de eerste dag na de herfstvakantie is. Beetje dom.
Geen tijd om te vragen dus. Een kink in de kabel.
Ik heb geen keuze dan aannemen wat er voorhanden is op dat moment.
Uiteindelijke lokaal moet nog blijken.


Na dit kleine akkefietje kijk ik nog eens naar de foto's van Gormley's werk, de houding.
Essentieel. De houding laat zien hoe ik me voel en kan dus naarmate de performance vordert kunnen veranderen naar hoe ik voel op het moment.
Ik denk dat ik zal zitten op een stoel.
Tijdens de performance zal ik zenuwachtig genoeg zijn en zal met mijn gedachten overal en ergens zijn. Hierdoor denk ik dat ik beter kan gaan zitten en me op die manier concentreren op wat mij ontzet maakt.
Lastig, maar ga het toch proberen.

Fase 2: Onderzoek één, Psyche & Brein

Mary Kuzmenkova. (2009) Flower Crying, deviantart.

Vorige week heb ik een stapel boeken geconfisqueerd van de bieb in onze eigen academie.
Hier zitten wat interessante mensen tussen. Kunstenaars die via hun werk emotie duidelijk maken of willen opwekken.
Maar voor ik tot dit stadium kan oprijzen, eerst de rauwe emotie maar eens onderzoeken. Dus gaan we de meest makkelijke en toegankelijke informatiebank aanbreken.
Dus, eerst internet afstruinen naar iets dat iets met emotie of tranen te maken heeft. En ja hoor, wederom heeft Wikipedia het verlossende woord:

'Catharsis

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Het Latijnse woord catharsis van het Griekse Katharsis, heeft verschillende betekenissen

• Medische term: Katharsis is eeuwenlang als medische term gebruikt in de betekenis van reiniging. In een eufemistische context betreft het hier een darmspoeling. Zie catharsis.
• Psychoanalyse: In de vroege 20e eeuw, werd de term gebruikt om een intense emotionele ervaring te beschrijven die hielp bij het oplossen van een psychologisch conflict. Zie catharsis (psychologie). 
• Religie: In een religieuze context betekent de term katharsis het zuiveren van het lichaam en ziel in de zin van berouw en boete. De Katharen zijn een middeleeuwse sekte binnen het christendom. Zie catharsis (religie).
• Literatuur: Bij Aristoteles staat Katharsis (reiniging) in de definitie van de tragedie voor fysieke, emotionele, religieuze en mentale reiniging. Door het beleven van eleos en phobos (beklag en angst) ervaart de toeschouwer een loutering van de ziel. Zie katharsis (literatuur).
• Catharsis is ook de naam van een metalband, zie Catharsis (band).'

Vooral de psychologische catharsis is van toepassing, maar de catharsis in de literatuur kan ook heel goed. Beide zeggen dat door een intense emotionele ervaring je geest zichzelf kan reinigen en zuiver kan maken. Uithuilen om je weer even goed te voelen. Dit was het eerste dat mij trof. Door, bijvoorbeeld, een keer diep in de put te zitten kunnen wij onszelf van de verdrietige en verschikkelijke gedachtes bevrijden en zo als het ware op nieuw beginnen.


Heel toevallig had mijn vriend een tijdschrift waar een vijftal bladzijdes inzat over tranen en de emotie die hier mee gepaard gaat. Hij herinnert mij, tijdens de uitleg van mijn idee, aan het tijdschrift dat nog wel ergens moet liggen. Na de vijf pagina's te hebben gelezen kan ik mij een beter beeld vormen. Wat doen tranen en huilen eigenlijk met de mens?
Maakt het verschil of je man of vrouw bent en kun je tranen voelen opwellen door verschillende emoties?
Die laatste is toch wel van groot belang.
Is het niet zo, stort mijn hele performance wetenschappelijker wijs in elkaar.
Maar daar hoef ik me geen zorgen over te maken. Performance heeft voor mij weinig met wetenschap te maken en lukt het niet die twee te koppelen heb ik altijd een poging gedaan.

Nu beschrijft Joachim Marshall (2009) in een artikel het volgende over tranen:
' Bij de oude Grieken mochten zelfs helden huilen. Toen Odysseus na lange avonturen bij Penlope terugkeerde, 'zwol zijn hart van innige weemoed. Wenend hield hij zijn twouwe, geliefde vrouw in zijn armen', zo lezen we bij Homerus. Tegenwoordig geldt het vergieten van tranen als een teken van zwakte.(.....) Daar zijn geen gewichtige momenten voor nodig, zoals een bruiloft, een begrafenis of een ontroerend weerzien. Vaak zijn kleine, alledaagse ergernissen, een sentimentele film of gevoelige muziek de aanleiding.' 

Je merkt aan dit stukje dat, en je weet het ook, de tijden verandert zijn.
Cliché maar waar.
Mensen zijn voorzichtig met het laten zien van zwaktes. Alles wat ook maar als zwakte in de maatschappij gezien wordt, gebeurt achter gesloten deur en dichte gordijnen. Het liefst als je helemaal alleen in bed ligt. Vooral in het openbaar is het belangrijk je emoties in de hand te houden. We gaan terug naar af.
De maatschappij dwingt iedereen op zijn prive leven op straat te gooien
Met grote koeienletters op je voorhoofd schrijven wat je die dag hebt gedaan is niet vreemd als je nagaat dat Twitter in feite het zelfde is en doet. We moeten open naar elkaar toe zijn en elkaar respecteren. Maar janken hoort niet bij dat pakket. Vooral om die kleine dingen moet je niet gaan huilen. Dat wil niemand zien. Doe je het wel dan wordt je of instabiel geacht of mensen denken dat je je gewoon aanstelt. Niemand wil in principe huilend op de werkvloer gevonden.
Dingen die je thuis doet, dus de sentimentele film en gevoelige muziek, triggeren de tranen die je eigenlijk ten alle tijden binnen moet zien te houden in navolging van je sociale leven en werk of school.
Emotie moet er eigenlijk ten alle tijden zijn, maar eigenlijk ook liever zo weinig mogelijk.

Nog een citaat uit het zelfde artikel van Marschall (2009):
'(.....)waarom het tot op heden niet is gelukt is een kende volkswijsheid ook experimenteel te bevestigen: dat het een mens goeddoet wanneer hij een lekker uithuilt. Deze opvatting, die bekentstaat als de catharsistheorie (Grieks voor 'reining', 'zuivering') berust wettenschappelijk gezien op drijfzand.'

Dit slaat ook op het eerste citaat van Wiki. We kennen allemaal de uitspraak dat uithuilen goed is voor de mens en dat opkroppen van deze gevoelens in geen geval gunstig is. Als je zo gaat denken, zijn we er allemaal behoorlijk slecht aan toe. Mensen blijven zich een goede bui van tranen onthouden en kunnen zo niet even lekker uithuilen. Al helemaal niet bij iemand anders! Je zou er niet aan moeten denken. Lekker alleen in bed en bekenden is beter.
Uit het artikel blijkt wel dat je in bepaalde omstandigheden je niet altijd opgelucht voelt als je even lekker gehuild hebt:

Marschall (2009) schrijft:
' In de jaren tachtig en negentig hebben psychologen als Susan Labott van de Unversiteit van Illenois tal van studies gepubliceerd waarbij geen enkel positief effect van huilen kon worden aangetoond - integendeel! In 1991 liet Labott haar proefpersonen naar de film Brian's Song kijken, over een voetballer die kanker krijgt. Veel van de proefpersonen werden tot tranen geroerd, maar na afloop van de film voelden ze zich over het algemeen heel neerslachtig. (.....) Andere deelnemers daarentegen, die na het filmdrama twee korte optredens van de legendarische Amerikaanse komieken George Carlin en Robin Williams te zien kregen, hielden niet alleen op met huilen, maar voelden zich na afloop van het experiment zelfs een beetje beter dan voor de film.'

Deze mensen hebben dus onder verschillende omstandigheden gehuild en hebben verschillende emoties hiermee aangeraakt. Het is dus niet zo dat je je altijd ellendig voelt als je gehuild hebt. Hier gaat wel een emotie aan vooraf. Iets wat je doet huilen is ook vaak de emotie. Het kan verdrietig of gelukkig. Uit eigen ervaring moet ik zeggen dat een huilbui uit puur geluk kan bestaan en dat je daar niet erg depressief van wordt en in het minst ellendig.

Van deze gedachtes ga ik  gebruik maken en mijn performance op die dingen focussen.
Ik wil met mij performance emoties van anderen aanwakkeren. Hoe ga je je voelen als iemand zou gaan huilen in het openbaar? Plotseling uit het niets. Zou je ongemakkelijk worden, verbaasd zou ook kunnen. We zijn huilen niet gewend. Helemaal niet in het openbaar. Het is intiem en maakt zelfs grote ruimtes klein. Heel klein en heel dichtbij.
Ik ga zien of het me lukt om het op te roepen, welke emoties er mee gepaard gaan en hoe de mensen zich in mijn huilende aanwezigheid gaan gedragen.

Bronnen:
Marschall, J. (2009). De taal van tranen. Psyche & Brein, 2 (6),46-52.
Schrijver onbekent. (2010). Catharsis. Verkregen op 25 oktober 2010, viahttp://nl.wikipedia.org/wiki/Catharsis